ŞEKER PANCARI HAYATIMIZIN PARÇASIYDI

Üç kuşağın bir arada yaşadığı orta halli bir çiftçi ailesiydik. Aile hayvancılığı ile pancar üreticisiydik avans ödemesi, şeker, gübre, tohum yardımları ve pancar parası en önemli gelir kapısıydı. Okula başlamamıştım ama pancar üretiminin her safhasında benim bile yapacağım işler vardı. Tekleme, ot temizliği ve yaprak kesmede yardım ederdim...

1961 Sonbaharında sökülen pancar, kağnıya yüklendi. Komşularla birlikte ertesi sabah, 20 Km mesafedeki Karaözü Tren istasyonuna teslim edilecekti. Ben sızlanınca dedem beni de kağnıya bindirdi erkenden kağnı konvoyu ile yola çıktık. Sabah güneşiyle öküzleri sulandıktan sonra tekrar yola koyulduk. Bu arada dedem yaya geliyor, arada kağnının mazısını yağlıyor, yürürken tütün sarıyordu. Nihayet Karaözü’ye ve tarihi Şahruk köprüsünü geçip, tren istasyonuna ulaştık…

İstasyon çok kalabalıktı sanki pancar dağları oluşmuştu, her taraf boşalan at arabası ve kağnı ile doluydu. O arada büyük bir gürültü ile tren geldi. O ne biçim bir şeydi? İlk defa görüyordum ağzım açık kalmıştı. Benim o halimi görselerdi “Öküzün trene baktığı gibi” sözü, eminim başka şekilde söylenirdi. Tren manevraya başladı ben hayretler içinde ona bakıyorum. Zaman ne kadar geçti bilmiyorum, Avaz avaz beni çağırarak arıyorlardı. Dedem bir hayli kızmıştı tartaklayarak boş kağnıya bindirildim. Kağnı kantar platformunda bekletiliyor, arkada diğer kağnılar sıra olmuştu. Görevlinin işaretiyle hareket ettik. Bana neden kızdılar, herkes niye bekliyordu? Anlamamıştım.

Yıllar sonra, Ziraat Fakültesinde öğrenciydim, arkadaşlarla Erzurum’dan trenle memlekete dönüyoruz. Sivas’ı geçtik istasyonlar pancar yüklü traktörlerle doluydu. Arkadaşlarıma: “Tahminim ineceğim istasyonda babam traktör boşaltıyordur”. Yeniçubuk’ta trenden indim, babam tek başına römork boşaltıyordu. Yaklaştım, “Kolay gelsin” dedim, babam hayretle, “Ula bende adam bulamamıştım yandaki dirgeni al başla” dedi. Römorka çıkıp arkadaşlarıma el salladım.

Traktörü boşalttıktan sonra, kantara gittik. Babam, “Sen daraya dahil değilsin in” dedi. Yıllar önce Karaözü’de bana niye kızdıklarını yeni anlamıştım. Demek ki kağnı tartılırken ben daraya dahildim.
Şeker kotası, Şeker Fabrikalarının özelleşmesi, Nişasta Bazlı Şeker ve Şeker darlığı tartışılırken çocukluğuma ve üniversite yıllarıma gittim. Ailemiz ve bizim gibi çiftçilerin geçiminde pancarın yeri gözümün önüne geldi. O yıllarda traktör almamız, okul masrafım, benim ve kız kardeşlerimin evlenmesi pancar parası ile olmuştu.

Pancar sadece şeker değil, tarlada münavebe, atmosferin oksijen kaynağı ve istihdamdır. Hayvancılık için, yeşil aksam, yaş posa, küspe ve melastır. İspirto, maya, alkol ve etanoldür. Sözün kısası, “Şeker pancarı olmasaydı, icat edilmesi gerekirdi”.

Şeker Pancarı ekim alanı ve çiftçi sayısı: 1998 de 492.000 üretici ile, 501.000 ha alanda ekilirken, 105.460 çiftçi ve 300.000 hektara gerilemiştir. Köyler boşalınca köy hayvancılığı yok oldu. Bu günki et ve şeker darlığında bu politikanın önemli payı vardır.

Ülkemizin stratejik ürünlerinden olan tütünde, TEKEL özelleşmesinden sonra 405.882 olan üreticisi sayısı, % 86,2 azalarak 56.000 a gerilemiştir. Sonuçta marketlerde satılan Türk sigarası yoktur. Tütün ve Pancarda gerçekleşen rakamlar köyden şehire hızlı göçün sebeplerindendir.

Ülkemizde sözleşmeli tarımın gelişmesinde Türk Şekerin katkısı büyüktür. Özelleşen fabrikaların bazılarında pancarın alınmaması ve bazı taahhütlerin yapılmaması çiftçiyi üretimden uzaklaştırmaktadır. Pancar üretiminde 4 yıllık münavebe programına, teşvik ve denetimle ayçiçeği ve bakliyat dâhil edilirse, ithal ettiğimiz ürünleri topraklarımızda üretme imkanı ve döviz tasarrufu sağlanır. 

Özelleşen Tarımsal KİT’ler ve fonksiyonları azalan Tarım Satış Kooperatiflerinin üretimdeki etkileri özelleştirilme sonucunda ortadan kalkmıştır. 2000 Yılı öncesinde KİT’lerin görev zararları ile bu gün tarım ürünleri ithalatına ödenen meblağ ve üretim dışı kalan 4 milyon hektar arazi… Kamu maliyesine hangisi daha fazla yük getiriyor? 

 26.03.2022 ANKARA