BİYOGAZ'DAN VAZGEÇİLMEMELİ

Cumhurbaşkanı Kenan EVREN’in 6 Aralık 1982’de gerçekleştirdiği Çin ziyareti sonrasında Türkiye’ye dönüşünde, Pekin Ördeği ve Biyogazı getirmişti. Pekin ördeği üretimi Tavukçuluk Enstitüsüne verildi.  Biyogaz ise DÜÇ Genel Müdürlüğünün; Alpaslan, Polatlı ve Ulaş İşletmelerinde Biyogaz tesisi kurulması kararlaştırılmıştı. Bu amaçla elamanlara eğitim semineri de düzenledi. 

Biyogaz: Oksijensiz ortamda mikrobiyolojik floranın etkisi altında organik maddenin karbondioksit ve metan gazına dönüştürülmesidir

Devlet Planlama, Topraksu ve DÜÇ’ işbirliği ile görevli elamanlarla, Ulaş DÜÇ  Sığırcılıkta Biyogaz tesisi için çalışmalara başlandı. Biyogaz seminerine katılan elmanı kendi işi ile meşgul olunca, Makine Şefi olmam nedeniyle işlerin çiftlik ayağını ben yürütüyordum. 

Planlanan tesis sığırcılıkta günlük su ve yemek ısıtma amaçlı prototip çalışma idi. Biyogaz tesisi depo, karıştırıcı, gaz tesisatı ve ocak ünitesinden oluşmaktaydı. Sulandırılarak akışkan hale getirilen gübre deponun üçte ikisine kadar dolduruldu. Fermantasyon sonucu gaz çıkışı için 45 gün gerekiyordu.

Öngörülen süre sonunda ocağa gaz gelmediği anlaşıldı. Durum proje sorumlularına iletildi. Yapılan görüşmeler sonucu gübre numunesi ve bir elaman istendi. Depodan alınan gübre numunesi ile Ankara ya görevlendirildim. DPT’da toplantıya katıldım. Tesisat projesi masaya serildi Numune incelendi, proje üzerinde uzmanlarca nerede aksaklık olacağını tartışıp yapılması gerekeni bana anlatıyorlardı. 

Neticede gaz çıkış borusunun karıştırma esnasında sıçrayan parçacıklarla tıkanmış olduğu kanaatine varıldı. Deponun 50 x 50 cm giriş ağızına çok yakın olan çıkış borusunun tıkanan ağızını açmak gerekiyordu. Kol uzanma mesafesinde boru girişinin açılması gerekiyordu. 
İşletmeye dönünce gelince, Müdürümüz Nuri ÖZKARA, Müdür Yardımcısı Ahmet ALOĞLU ile gerekli işçilerimizle sığırcılığa gittik. Müdürümüz ilgililerle damızlık dışı kalacak inekleri kararlaştırırken, ben elamanlarımla biyogaz deposuna geldik. Dar mekânda  beton kapağı açtık, herhangi bir koku hissetmedik. Üç metre derinliğindeki depo karanlık hiç bir şey görünmüyordu. 

Ben bacadan baş aşağı sarkarak kolumu depo tavanında sürttüm bu arada işçiler düşmemem için ayaklarımı tutuyorlardı. Elime hiçbir cisim dokunmadı. El feneri istedim aradılar bulamadılar. Gececilerde, dolapta kilitli derken 20 dakika kadar zaman geçti. Ben hala baş aşağı depo ağzında beklerken kaynakçı çakmağı çıkardı bir kağıt parçası elinde;
“Şefim bunu yakayım mı?” dedi. 
“Tamam, yak” demem üzerine her taraf alev içerisinde kaldı. 

Panik içerisinde şoförle beton kapağı kapattık yangını durmuştu. Hepimiz çok korkmuştuk, gazın kokusuz olması ve iki aydır gaz çıkmaması bizi yanıltmıştı. Telaşla olayı ahır içerisinde bulunan müdürümüze bildirdim. Birlikte biyogazın yanına geldiğimizde ahşap tavanı tutuşmuştu. Yangın tüpünü getirdik söndüreceğine daha da azdırıyordu. 

Kovalar elimizde su zinciri oluşturup suyla söndürmeye başladık. Kaynakçı ile beraber kovalarla su atıyorduk. Attığımız su olduğu gibi Müdür ve Müdür Muavininin başından aşağı akıyordu. Tavan arasına naylon serilmiş, üzeri sapla kaplıydı eriyen naylon damlacıkları yanarak müdürümüzün ıslak saçları arasına düşerken “cıs” seslerini duyuyordum. Yaklaşık yarım saatlik uğraşı sonunda yangını söndürmüştük.  

Başta kendi canımız olmak üzere, ahır ve 200 civarında sığır yanma tehlikesi atlatmıştık. 

Sonradan yapılan incelemede bize, biyogazın ne olduğu, riskleri ve nasıl çalışacağı hususlarında yeterli bilgi verilmemişti. Projeyi yapan ekip gaz çıkışını sağlamak için gelmemiş, uzaktan tarifle yetinmişlerdi. 

Gaz nakli için yapılan tesisatın uygun olmadığı anlaşıldı.  Hata giderilince biyogaz çıkmaya başladı… 

Ülkemizde maalesef büyük facialar, basit ihmal ve cehaletten kaynaklanmaktadır. Az kaldı ki bu hatanın kurbanı veya mağduru biz olacaktık.

Esasen, Biyogaz ülkemiz için gerekli büyük hayvancılık işletmelerine entegre olarak kurulması gerekir.   Metan gazı üreten bakterilerin optimum ortamı sağlanmamıştı., Fermentör sıcaklığının  35 -42 derece de sabit tutulması için güneş enerji sistemi de yoktu. Ulaş ve diğer işletmeler soğuk bölgelerdi halbuki sıcak bölgelerden başlanmalıydı. Biyogaz tesislerinde gaz üretildi ancak ekonomik olmadığı için işletilemedi. 

Ülkemizin yenilenebilir çevre dostu alternatif enerji kaynaklarına ihtiyacı vardır. Biyogaz, büyük hayvancılık işletmelerine ve Belediyelerin organik atıklarında, Gübre Peletleme Sistemi ile birlikte kurulmalıdır. Bu yolla ek gelir organik gübre de üretilmiş olur… 

40 yıl önce Müdürüm Nuri Özkara ve Kadim dostum merhum Ahmet Aloğlu ile birlikte atlattığımız büyük tehlikeydi. Hatalardan ders çıkararak Biyogazdan vazgeçilmemeli. Tek kurtuluşumuz her alanda üretim yapmaktır.

4 Mayıs 2022 ANKARA